Umorzenie warunkowe postępowania za jazdę po alkocholu – Polska 2021.

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny ma na celu uregulowanie kwestii umorzenia postępowania w sprawie prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości.

1. Projekt ma na celu wprowadzenie nowego modelu postępowania sądów w sprawach o przestępstwa popełnione przez osoby prowadzące pojazdy mechaniczne lub inne środki transportu pod wpływem alkoholu, zapewnienie szerokich korzyści oskarżonym, którzy nigdy wcześniej nie popełnili przestępstwa związanego z konsumpcją i używaniem narkotyków lub alkoholu, nie są karani, są pełnoletni i uczestniczą w działalności społecznej, którzy przyznają się do winy lub wykazali ją w toku procesu lub dochodzenia.

2. Proponowane rozwiązanie obejmuje między innymi 

a) zakaz orzekania grzywny – maksymalną karą przewidzianą dla osób popełniających wykroczenie jest kara pozbawienia wolności na okres do 3 lat.

(b) zastosowanie warunkowego umorzenia postępowania – procedując w takich sprawach, sąd bierze pod uwagę całokształt okoliczności dowodowych i podejmuje decyzję o umorzeniu postępowania, o ile oskarżony zobowiąże się do przestrzegania określonych warunków nałożonych przez sąd przez wyznaczony przez niego okres czasu. Projekt ustawy przewiduje karę równą dwukrotności minimalnej grzywny stosowanej w postępowaniu karnym (obecnie jest to 2000 zł), nie niższą jednak niż 1000 i nie wyższą niż 6000 zł;

(c) w toku postępowania, jeżeli okaże się, że warunek został naruszony przed zakończeniem przewodu sądowego, będzie można kontynuować postępowanie.

3. Projekt ustawy odnosi się również do innych kwestii związanych z prowadzeniem pojazdów pod wpływem alkoholu, takich jak zapobieganie, edukacja i kary.

4. Projekt ustawy miał duże znaczenie społeczne, gdyż ma na celu skuteczniejsze zwalczanie przestępstw związanych z prowadzeniem pojazdów pod wpływem alkoholu. Również w zakresie nowelizacji – Kodeks karny ma na celu zwalczanie przestępczości i zapewnienie bezpieczeństwa publicznego poprzez usunięcie przeszkód w merytorycznym (zgodnym z zasadą praworządności) postępowaniu, które może być utrudnione lub niemożliwe z uwagi na ograniczenia proceduralne wynikające z niektórych przepisów ustawy – Kodeks karny o wykroczeniach (obecnie nietrzeźwi kierowcy są ścigani za wykroczenia, choć nie grozi za to żadna kara). Umarzanie postępowań wobec nich podważa skuteczność regulacji prawnej mającej na celu zwalczanie przestępstw popełnianych w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, nie podnosi świadomości kierowców co do ich czynów i ich konsekwencji i nie przyczynia się do zapewnienia bezpieczeństwa publicznego. Obecnie postępowania przeciwko nietrzeźwym kierowcom są wyczerpujące i skomplikowane.

5. Projekt ustawy został opracowany w porozumieniu z Prokuraturą Krajową, Polskim Stowarzyszeniem Instytutów Badań Wypadków Drogowych, Komendą Wojewódzką Policji – w sprawie warunków dołączania uprawnień Policji do zatrzymywania pojazdów w stanie nietrzeźwości, regulaminu w sprawie wymagań technicznych pojazdów samochodowych i motocykli używanych na drogach lub terenach otwartych dla ruchu drogowego.

6. W dniu 16 marca 2017 r. podczas debaty sejmowej dotyczącej ustawy o postępow. Prawo i Sprawiedliwość (PiS) próbowało zmienić kodeks karny w 2009 roku. Opozycyjna partia Platforma Obywatelska (PO) sprzeciwiła się tej ustawie, ostro krytykując PiS za swoje działania. PO wydała oświadczenie, w którym stwierdziła, że „dzisiejszy dzień jest kolejnym dowodem na to, jak ten rząd traktuje polskie prawo”. PiS odpowiedziało, że pracuje nad poprawą standardów bezpieczeństwa w Polsce, a następnie zdecydowało się wycofać proponowane przez siebie zmiany w Kodeksie karnym. Obecny rząd PiS obiecał, że nie zmieni przepisów dotyczących jazdy po pijanemu, kiedy został przegłosowany w parlamencie w październiku 2015 roku . Jednak podczas szczytu prezydencji UE w grudniu 2016 r., polska premier Beata Szydło powiedziała „Nowy rząd Polski ślubuje tamaniu w sprawach o wykroczenia poinformowano, że projekt ten został przekazany do zaopiniowania właściwym organom, co wskazywało na poparcie dla tego rozwiązania, gdyż właściwe organy wyraziły zgodę co do jego założeń .

Czy sąd może umorzyć sprawę za jazdę po alkoholu?

Artykuł 408 Kodeksu postępowania karnego stanowi, że ściganie wykroczeń umarza się, jeżeli sprawca spełni warunki określone przez sąd, natomiast art. 405 § 1 Kodeksu postępowania karnego mówi, że ściganie wykroczeń umarza się, jeżeli nie są one ścigane w ciągu sześciu miesięcy od ich popełnienia. Jeśli prowadziłeś samochód po pijanemu, oznacza to, że Twoja sprawa zostanie umorzona po pół roku. Muszą jednak istnieć ku temu przesłanki – np. nie jest jasne, czyja to była wina, czy w ogóle prowadził Pan samochód pod wpływem. Aby zgodnie z tym artykułem kodeksu sprawa została oddalona, musi Pan udowodnić oba te czynniki. Co się jednak stanie, jeśli prowadziłeś pojazd w stanie nietrzeźwym i ktoś został ranny? Państwa zachowanie ma znacznie większy wpływ na innych i dlatego prokuratura będzie mogła go ścigać. Jedynym sposobem na umorzenie przez sąd sprawy za jazdę pod wpływem alkoholu jest sytuacja, gdy nie było żadnych konsekwencji Twojego działania. Jeśli ktoś został ranny, to prokuratura nie będzie rozważać umorzenia zarzutów na podstawie art. 405 § 1 kpk.

W Polsce, gdy do wypadku dochodzi, gdy ktoś jest pijany lub pod wpływem środków odurzających, wszelkie obrażenia są zazwyczaj uznawane za jego winę. Prawo o ruchu drogowym w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b) stanowi, że „kierujący pojazdem, który spowodował szkodę w wypadku drogowym, jest obowiązany udzielić pierwszej pomocy i zapewnić akcję ratowniczą.” Jeżeli osoba fizyczna nie wywiązuje się z tego obowiązku w odniesieniu do kierowca lub pasażerowie pojazdu, który uległ wypadkowi, ponoszą odpowiedzialność za wyrządzone szkody. Jeżeli nie jesteś w stanie zapłacić odszkodowania, Twoje mienie zostanie zajęte z wykorzystaniem uprawnień policji.

Warto również wziąć pod uwagę, że w polskim prawie karnym nie ma wymogu udowodnienia, że ktoś faktycznie był nietrzeźwy, gdy prowadził pojazd ze stężeniem alkoholu we krwi przekraczającym normę. Sąd nie bierze pod uwagę, czy alkohol w ogóle miał wpływ na zdolności tej osoby. Jeśli więc okaże się, że ilość alkoholu we krwi przekroczyła dopuszczalną normę, ale nie byłeś w stanie nietrzeźwości (np. bo zjadłeś obiad bezpośrednio przed jazdą lub wypiłeś po powrocie do domu), to wykroczenie to nadal może być ścigane i karane przez sąd, który może skutkować nałożeniem wysokiej grzywny i karą pozbawienia wolności.

Co możesz zrobić, jeśli prowadziłeś po pijanemu?

Najlepszym pomysłem jest nie pić w ogóle podczas jazdy, ale jeśli tak się stanie, istnieją sposoby na uniknięcie kary. Jeśli zostałeś zatrzymany za jazdę po pijanemu, najlepszym wyjściem jest odmowa poddania się badaniu alkomatem. Od grudnia 2016 roku , Polska umożliwiła prokuratorom postawienie zarzutów na podstawie badania śliny, ponieważ ta metoda daje wyniki niemal natychmiast. Poziom alkoholu we krwi może z czasem obniżyć się w trakcie procesu oskarżenia, przy jednoczesnym zachowaniu dowodów uzyskanych innymi metodami, dlatego należy unikać ich stosowania. Ponadto, nadal nielegalne jest nie tylko prowadzenie pojazdu pod wpływem środków odurzających lub narkotyków, ale także bycie upośledzony przez nie. Prokuratura będzie dysponowała dowodami przeciwko Tobie uzyskanymi od policji po zatrzymaniu Cię, więc jest mało prawdopodobne, abyś uniknął kary nawet jeśli odmówisz wykonania testu alkomatem. Jednak odmowa nadal wiąże się z ryzykiem, ponieważ Twoja odmowa może zostać wykorzystana jako dowód potwierdzający Twoją winę.

Co powinieneś zrobić, jeżeli ktoś inny prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości?

Jeżeli ktoś prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości i z tego powodu potrzebował pomocy medycznej, jest zobowiązany na podstawie art. 131 § 4 Kodeksu karnego do udzielenia pierwszej pomocy i podjęcia działań ratowniczych. Jeśli kierowca nie udzieli pierwszej pomocy lub nie wezwie pomocy, może zostać ukarany zgodnie z tym artykułem (np. karą pozbawienia wolności). Gdyby jednak nie było żadnych konsekwencji od wypadku, przepis ten nie ma zastosowania.

W Polsce nadal nielegalne jest prowadzenie pojazdu z zawartością alkoholu we krwi powyżej 0,02 procent po wypiciu jednego lub dwóch drinków, co może skutkować karą grzywny i czasową utratą prawa jazdy. Jeśli więc przed jazdą wypiłeś tylko kilka drinków, uważaj – stężenie alkoholu we krwi może szybko wzrosnąć już po samym siedzeniu za kierownicą. W takich przypadkach należy odczekać co najmniej 20 minut przed jazdą, aby poziom alkoholu mógł się naturalnie rozproszyć.

Co się dzieje, jeśli ktoś prowadzi samochód pod wpływem narkotyków?

Prawo traktuje jazdę pod wpływem środków odurzających podobnie jak jazdę pod wpływem alkoholu. Należy jednak pamiętać, że ściganie związane z narkotykami jest bardziej skomplikowane niż te związane z alkoholem, ze względu na różnice w ich wpływie na organizm oraz fakt, że działają one na różne osoby w różnym stopniu. Policja będzie musiała udowodnić nie tylko to, że prowadząc samochód byłeś pod wpływem narkotyków, ale również to, jaki rodzaj i ile ich zażyłeś. Możesz być ścigany za prowadzenie pojazdu pod wpływem marihuany, kokainy lub innych substancji odurzających, a także substancji nienarkotycznych (np. psychoaktywnych) i psychotropowych (np. przeciwpsychotycznych), takich jak amfetamina lub benzodiazepiny, nawet jeśli nie miały one żadnego wpływu na Twoją zdolność prowadzenia pojazdu – np. po zażyciu tabletki nasennej przed powrotem do domu z imprezy – chociaż rzadko zdarzają się takie przypadki .

Jeśli jesteś pod wpływem narkotyków i otrzymujesz pomoc medyczną, musisz udzielić pierwszej pomocy i podjąć działania ratunkowe zgodnie z Sekcją 131.4 Kodeksu Karnego lub ponieść karę za odmowę udzielenia pomocy osobie w potrzebie. Jeśli inna osoba prowadzi samochód pod wpływem narkotyków i w wyniku tego ktoś ucierpi, jej nieroztropność może być karana na podstawie artykułów 178 – 179a Kodeksu Karnego.

Co się stanie, jeśli ktoś zostanie złapany na prowadzeniu pojazdu po przekroczeniu dopuszczalnego limitu (ponad 0,2 procent) po wypiciu więcej niż dwóch szklanek piwa?

Osoby, które nie przejdą testu alkomatem po wypiciu do 3,5 grama alkoholu na godzinę przed jazdą, otrzymają jedynie administracyjną karę pieniężną bez utraty prawa jazdy . Jednakże, jeśli poziom alkoholu we krwi kierowcy jest wyższy niż 0,2 procent i nie przejdzie on testu alkomatem na miejscu zdarzenia, rozpocznie się postępowanie karne.

Jakie testy mogą być użyte do ustalenia, czy jesteś pod wpływem narkotyków lub alkoholu?

Policja ma dwa główne sposoby stwierdzenia, czy ktoś prowadził pojazd pod wpływem alkoholu: za pomocą alkomatu lub badania na podstawie oznak fizycznych (tj. terenowego testu trzeźwości), a także na podstawie zeznań naocznych świadków i osób uczestniczących w wypadkach. W praktyce najbardziej prawdopodobne jest przeprowadzenie badania alkomatem, ponieważ nie wymaga ono pomocy biegłego do podania i monitorowania wyników. Oznacza to, że nikt inny nie musi być obecny w przypadku, gdy policja będzie musiała zabrać Cię do aresztu. Test alkomatem nie musi być regulowany przez biegłego, więc może być użyty natychmiast po zatrzymaniu. Jednakże, jeśli poziom alkoholu we krwi oskarżonej osoby wynosi ponad 0,2 procent, będzie ona musiała udać się do szpitala na badanie krwi lub inny rodzaj analizy przed zwolnieniem .

Co się stanie, jeśli odmówisz oddania próbek?

Istnieją różne sposoby odmowy żądania policjanta bez ponoszenia negatywnych konsekwencji: podpisanie oświadczenia, które deklaruje, że jest to twoje prawo do nie dostarczania próbek; ustne odrzucenie żądania; prośba, aby probówki zawierające ślinę nie były zaklejone taśmą natychmiast po ich podaniu. Jeśli tak się stanie – spowoduje to, że dowody nie jest dopuszczalne w sądzie . Biegły sądowy (lekarz) musi być obecny i zapewniać nadzór podczas pobierania próbek, a osoba oddająca próbkę może zgodzić się na podpisanie dokumentu akceptującego ten fakt. Policjant, który pobiera poziom alkoholu we krwi poinformuje Cię o wszystkich Twoich prawach i obowiązkach przed poproszeniem o próbkę. Nie powinieneś się martwić, że nie ma nikogo innego w pobliżu, kiedy podajesz przykład, ponieważ można to zrobić bez obecności dwóch świadków dzięki nadzorowi wideo lub nagraniom z kamer policyjnych.

Kiedy ktoś odmawia dostarczenia dowodu, ryzykuje, że jego odmowa zostanie wykorzystana przeciwko niemu w sądzie. Jeśli później odmówi zeznań na temat tego, co się stało, może również spotkać się z karami za odmowę złożenia zeznań. Jest nawet możliwe, że mogą one otrzymać więcej surowsze kary za odmowę dostarczenia dowodów niż te, które otrzymaliby w przypadku skazania.

Co należy zrobić, jeśli zostaniesz zatrzymany przez policję i istnieje ryzyko, że w Twojej krwi mogą znajdować się ślady narkotyków lub alkoholu?

Jeśli kierowca nie może skorzystać z prawa do odmowy, ponieważ ktoś został poważnie ranny, musi poddać się badaniu alkomatem. Jeśli kierowca odmówi wykonania testu alkomatem bez odpowiedniego wyjaśnienia, rozpocznie się postępowanie karne. Kara za odmowę może być surowa – zależy to od tego, czy doszło do poważnych obrażeń, jak również od tego, czy kierowca został już wcześniej co najmniej dwukrotnie złapany na prowadzeniu pojazdu pod wpływem alkoholu. W takich przypadkach, może być lepiej dać próbkę dobrowolnie, a nie odmawiać.

Co się dzieje, gdy poziom alkoholu we krwi spadnie poniżej 0.2?

Mimo, że prowadzenie pojazdu, w którym poziom alkoholu we krwi wynosi poniżej 0,2 procenta jest legalne, nadal może grozić Państwu postępowanie karne, w zależności od okoliczności aresztowania i jeśli policja uzna, że prowadzenie pojazdu pod wpływem było czynnikiem obciążającym w wypadku. Jeśli konsekwencje są poważne – zawsze będą konsekwencje . Kryteria wszczęcia sprawy sądowej są bardziej rygorystyczne w przypadku, gdy ktoś prowadził pojazd z poziomem alkoholu we krwi poniżej 0,2 procenta, niż w przypadku, gdy prowadził pojazd pod wpływem, ale poziom alkoholu we krwi jest wyższy od tej wartości.

Co się dzieje po złożeniu zeznań? Jakiego werdyktu mogę się spodziewać?

Laboratorium kryminalistyczne przeanalizuje próbki pobrane od Ciebie przez eksperta kryminalistyki po złożeniu dowodów. Po przeprowadzeniu testów, przedstawią oni swój opinia biegłego, a sąd zdecyduje, jaki może być wyrok.

Po przeprowadzeniu badania alkomatem wiemy też, że są dwa rodzaje osób – te, które w ogóle nie oddają próbek alkoholu we krwi i te, które to robią. Ogólnie rzecz biorąc, pierwsza grupa to głównie osoby z wynikiem powyżej 0,8 promila.

Dlaczego? Ponieważ były one już wcześniej karane za jazdę pod wpływem alkoholu lub narkotyków – więc policja nawet nie próbuje mierzyć im poziomu alkoholu we krwi. Najczęściej osoby te otrzymują surowszą karę niż osoby z niższym procentem alkoholu w organizmie, ponieważ uważa się, że były one świadome, że jazda po pijanemu jest nielegalna, a mimo to zdecydowały się na to ponownie.

Osoby, u których stosuje się ten test zazwyczaj są to osoby z najniższym poziomem alkoholu we krwi. Wiedzą oni bowiem, że za jazdę pod wpływem nawet niewielkiej ilości alkoholu grożą bardzo surowe sankcje karne, dlatego zachowują się odpowiedzialnie i rezygnują z prawa do odmowy.

Co się dzieje przed osiągnięciem 0,8 promila?

Przed osiągnięciem 0,8 promila wiele osób nie decyduje się na oddanie próbki, ponieważ trudno im przewidzieć, co dokładnie stanie się z Tobą, gdy to zrobisz. Nigdy nie można wiedzieć na pewno, jakie skutki uboczne mogą wystąpić – czy będą to zwykłe zawroty głowy, czy coś znacznie poważniejszego, jak np. omdlenie. Nawet jeśli ktoś teraz dobrowolnie złoży zeznania, zawsze może później zmienić zdanie i wycofać się z zeznań . Z tego powodu w praktyce bardzo trudno jest ocenić, czy brak współpracy danej osoby w tym zakresie był słuszny czy nie.

Kwestie prawne po złożeniu zeznań

Co zatem powinien zrobić ktoś w Twojej sytuacji? Najlepszą rzeczą, jaką można zrobić, jest skontaktowanie się z prawnikiem w celu uzyskania porady prawnej przed podjęciem jakichkolwiek kroków. Jeśli nie jesteś zatrzymany, zaleca się odmówić . Niektórzy ludzie myślą, że odmowa będzie prowadzić do znacznie poważniejszych konsekwencji niż przyjmowanie dowodów, ale to jest po prostu nieprawda. Jeśli zostaniesz aresztowany, może nie być innego wyboru, ale należy rozważyć podanie przykładowego poziomu alkoholu we krwi poniżej 0,2 procent. Jeśli jednak Twoja sprawa sądowa odbywa się po upływie 6 miesięcy od zdarzenia, opinia biegłego sądowego może stracić ważność co może doprowadzić do umorzenia sprawy.

Jaka jest najlepsza opcja?

Dla większości ludzi, lepiej jest dać dowód niż odmówić . Twoje zeznania, nawet jeśli nie spowodują, że zostaniesz skazany lub ukarany, mogą być wykorzystane jako czynnik obciążający, jeśli ponownie weźmiesz udział w wypadku, w którym inna osoba zostanie ranna. Istnieją bardzo nieliczne wyjątki od tej reguły – na przykład jeśli ktoś jest poważnie chory i oddanie próbek krwi może zagrozić jego życiu. Wniosek jest taki, że zanim zdecydujesz, co się stanie z twoją sprawą, zawsze skontaktuj się z prawnikiem.