Prawo cywilne w Polsce – podstawowe informacje.
Prawo cywilne jest często określane jako dziedzina prawa, na której większość krajów cywilizowanych (takich jak kraje prawa cywilnego) opiera swoje systemy prawne. Prawo cywilne można również zdefiniować poprzez jego stosunek do prawa prywatnego, w tym sensie, że prawo cywilne obejmuje prywatne stosunki między obywatelami a państwem, podczas gdy prawo karne dotyczy przestępstw popełnianych przeciwko społeczeństwu jako całości
Kodeks cywilny jest kodyfikacją prawa cywilnego danego kraju lub obszaru prawa powszechnego w sprawach cywilnych, stosowaną jednakowo we wszystkich sprawach objętych jego zakresem
Kodeks cywilny obejmuje zazwyczaj przede wszystkim prawo cywilne i procedury stosowane w sporach cywilnych o wymiarze publicznym, regulujące stosunki między jednostkami. Ogólnie rozróżnia się kodeksy cywilne o szerokim zakresie stosowania (określane z francuska jako civil codes généraux, a w języku niemieckim jako Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch (ABGB)) oraz bardziej wyspecjalizowane kodeksy cywilne (znane w języku francuskim jako civil code particuliers, a w języku niemieckim jako Einzelfallgesetzbücher).
Prawo cywilne jest często określane jako dziedzina prawa, na której większość krajów cywilizowanych (takich jak kraje prawa cywilnego) opiera swoje systemy prawne. Prawo cywilne może być również zdefiniowane przez jego związek z prawem karnym, w tym sensie, że prawo cywilne obejmuje prywatne stosunki między jednostkami, podczas gdy prawo karne zajmuje się przestępstwami przeciwko społeczeństwu. Kodeks cywilny jest kodyfikacją prawa cywilnego danego kraju lub regionu, która ma jednolite zastosowanie do wszystkich obywateli
Kodeks cywilny jest kodyfikacją prawa cywilnego, czyli państwowego zbioru spisanych reguł i zasad, których osoby prywatne muszą przestrzegać w postępowaniu cywilnym
Kodeks cywilny jest zbiorem ustaw dotyczących spraw cywilnych. W większości jurysdykcji prawa cywilnego, kodeks cywilny zawiera cztery główne działy: **prawa osobowości (np. prawa do życia, równość wobec prawa) *prawa własności (prawa własności nad majątkiem) *kontrakty (prawa dotyczące umów między ludźmi), które obejmują zobowiązania *torty (takie artykuły o szkodach wyrządzonych nie na podstawie umowy). Są to obszary, w których kodeksy cywilne zazwyczaj przewidują konkretne środki zaradcze lub sankcje, gdy ktoś naruszył prawo (prawa) innej osoby, ułatwiając w ten sposób podejmowanie działań prawnych niż w systemach common law. Kodeksy cywilne również często mają procedury prawne do egzekwowania prawa na drodze cywilnej.
Prawo cywilne jest czasami określane jako prawo akademickie, zwłaszcza w zestawieniu z systemami common law, które są czasami nazywane systemami cywilno-prawnymi. Jeden z pierwszych kodeksów prawa cywilnego został opracowany w 1804 r. p.n.e. przez babilońskiego króla Hammurabiego.
Prawo cywilne – podmioty prawa cywilnego w Polsce.
System prawa cywilnego jest stosowany we wszystkich krajach europejskich, z wyjątkiem tych, które mają system prawa cywilnego oparty na modelu francuskim. W systemach prawa cywilnego orzecznictwo jest wtórne w stosunku do przepisów ustawowych.
Kodeks cywilny w Polsce został uchwalony 22 stycznia 1964 roku i reguluje stosunki między podmiotami prywatnymi oraz między podmiotami prywatnymi a instytucjami publicznymi. Nie reguluje on stosunków między osobami fizycznymi – te reguluje kodeks cywilny osób . Kodeks cywilny osób, który wszedł w życie 1 kwietnia 1964 roku, wyraźnie rozróżnia stosunki prawne dotyczące majątku rodzinnego (art. 81-869) i majątku nierodzinnego (art. 870-894). Jeśli chodzi o majątek rodzinny, małżeństwo tworzy wspólnotę majątkową; wspólnota ta obejmuje wszystkie przedmioty majątkowe nabyte przez jednego z małżonków w czasie trwania małżeństwa. W momencie rozwodu majątek ten jest dzielony równo między małżonków i ich dzieci: art. 87 1-2 i 876-9 . Majątek nierodzinny pozostaje majątkiem odrębnym i nadal jest własnością właściciela w rozumieniu prawa cywilnego. Cywilny właściciel nie ma prawa do alienacji bez zgody współmałżonka (art. 902). Jeżeli jednak nie ma takich ograniczeń co do alienacji lub jeżeli jedno z nich zmarło, własność cywilnoprawna ustaje, a osoba ta staje się faktycznym właścicielem w rozumieniu prawa cywilnego; dotyczy to również innych osób, które mogą ustanowić własność cywilnoprawną rzeczy (art. 900 – 904). Przykładowo, tylko właściciele cywilni mogą rościć sobie prawa własności cywilnej do prace są rezultatem prac cywilnoprawnych, gdyż cywilnoprawna własność rezultatów prac cywilnoprawnych odnosi się do tych, które zostały stworzone przez osobę, której przysługuje własność cywilna, lub za jej zgodą (art. 912). Prawo cywilne ustala również prawa i obowiązki pomiędzy właścicielami cywilnymi a ich współwłaścicielami.
Instytucje cywilne nie mają bezpośredniego wpływu na stosunki cywilne poza regulacją czynności cywilnoprawnych w ramach prawa publicznego. Do organizacji nadzorujących instytucje cywilne należą notariusze, organy opiekuńcze, sądy zajmujące się sprawami rodzinnymi i sądy postępowania cywilnego.
Przepisy szczególne dotyczą zarejestrowanych w Polsce osób prawnych (w tym spółek akcyjnych) mających siedzibę za granicą. Zasadą ogólną jest, że podlegają one polskiemu prawu cywilnemu, jednak właściwsze byłoby określanie ich mianem międzynarodowych stowarzyszeń prywatnych.
Część ogólna prawa cywilnego w Polsce.
Przedmiot prawa cywilnego obejmuje zarówno interes publiczny, jak i prywatny. Sektor prywatny jest zdecydowanie najważniejszą sferą prawa cywilnego, ponieważ obejmuje w większości codzienne życie ludzi.
Obecnie polskie ustawodawstwo cywilne można podzielić na doktryny, które są uznawane za obowiązkowe dla polskich obywateli lub osób prawnych (Kodeks cywilny) oraz te, które nie są obowiązkowe, ale stanowią różne ulepszenia polskiego ustawodawstwa, np. specjalne zasady regulujące określone rodzaje stosunków (np. umowy). Przykładowo, ochrona konsumentów w Polsce jest regulowana przez ustawy szczególne. Szczególne ustawy cywilne nie mają charakteru urzędowego w przeciwieństwie do części ogólnej, która opisuje zobowiązania między podmiotami posiadającymi wspólne cechy rodzajowe, tj. podmioty cywilne.
Prawo cywilne ma zastosowanie do stosunków i transakcji cywilnych, w których uczestniczą podmioty cywilne (osoby fizyczne i prawne). Podmioty cywilne mogą dochodzić jedynie swoich praw cywilnych, które są im nadane przez prawo prywatne lub publiczne. Dlatego też prawo cywilne jako takie nie chroni interesów osób fizycznych, którym nie przysługują żadne szczególne prawa w kontekście społecznym. Tam, gdzie istnieje potrzeba zapewnienia ochrony tych interesów, funkcję tę pełnią przepisy administracyjne i inne rodzaje regulacji niecywilnych. Prawo cywilne obejmuje zasady (lub doktryny) regulujące stosunki cywilne między jednostkami oraz podstawy czynności cywilnych i zobowiązań (zobowiązania oznaczają dług lub obowiązek wynikający z transakcji). Podmiot cywilny – niezależnie od tego, czy jest to osoba fizyczna.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy.
Tytuł II – Stosunki rodzinne. Rozdział I – Opieka nad małoletnimi
Art. 397 – Zdolność prawna małoletniego rozpoczyna się z chwilą jego urodzenia, a ustaje z chwilą ukończenia przez niego 18 roku życia.
Prawo do zarządzania swoim majątkiem należy do małoletniego od chwili urodzenia do ukończenia 18 roku życia, natomiast prawo do korzystania ze swojego majątku – od dnia ukończenia 7 roku życia
W przypadku wadliwego lub niepełnego rozwoju w zależności od choroby psychicznej, która sprawia, że osoba nie jest odpowiedzialna za swoje czyny, uznanie jej za małoletnią trwa do czasu, gdy dwóch lekarzy zaświadczy, że wada ta zniknęła. O uznanie to może wystąpić każda zainteresowana strona w drodze wniosku złożonego w sądzie w ciągu 30 dni od daty zaświadczenia przez dwóch lekarzy o nieodwołalności wady. Jeżeli wniosek ten nie zostanie złożony w sądzie we wspomnianym terminie, uznanie za małoletniego przestaje obowiązywać.
W przypadku dziecka adoptowanego, jego zdolność do czynności prawnych rozpoczyna się od daty uprawomocnienia się aktu adopcyjnego, a ustaje z chwilą ukończenia przez nie 18 lat lub jeśli przed osiągnięciem tego wieku zostało uznane za niezdolne do czynności prawnych prawomocnym wyrokiem, który stał się nieodwołalny. W obu przypadkach nie jest potrzebne zaświadczenie lekarskie
Prawo rozróżnia małoletnich tubylców i małoletnich nie tubylców. Kodeks rodzinny nie rozróżnia ich, uznając wszystkie dzieci za osoby pozostające pod opieką rodziców do czasu osiągnięcia pełnoletności.
Prawo spadkowe w Polsce.
Jedną z dziedzin prawa polskiego, która rządzi się szczególnymi prawami, jest dziedziczenie, zgodnie z art. 575-884 Kodeksu cywilnego (dalej Kc). 575-884 kodeksu cywilnego (dalej kc). Powodów istnienia takiego zbioru prawa jest kilka, poza motywami osobistymi czy religijnymi. Przede wszystkim chodzi o ochronę przed ubóstwem, które powstaje w przypadku śmierci kogoś bez pozostawienia majątku. Innym powodem jest zapewnienie bezpieczeństwa osobom, które spodziewają się spadku; mogą one być pewne, że gdy ktoś umrze, otrzymają swoją część, bez względu na to, co stało się z majątkiem należącym do tej osoby za życia.
Zasadą leżącą u podstaw tego systemu prawnego jest równość pomiędzy spadkobiercami, z których każdy ma prawo do równego udziału. Mimo że wydaje się to być najbardziej sprawiedliwym rozwiązaniem, nie zawsze jest to praktyczne ze względu na różnice między spadkobiercami.
Jedną z takich różnic jest różnica wieku. Przykładowo, jeśli mężczyzna umiera pozostawiając po sobie trójkę dzieci, to najstarszy syn otrzyma więcej niż dwójka młodszego rodzeństwa, nawet jeśli wszyscy są tak samo związani ze zmarłym rodzicem. Taka sytuacja nie narusza jednak polskiego prawa, każdy spadkobierca dostaje to, co mu się należy zgodnie z jego relacjami z osobą, która zmarła, niezależnie od tego, czy w chwili śmierci tej osoby spadkobierca potrzebuje pomocy, czy też nie (np.: z powodów finansowych).
