System patentowy, co to jest i jak działa w Polsce?

O ile ramy prawne państwa tworzy jego ustawodawstwo, jako forma regulacji działalności w ramach państwa jako autonomicznego podmiotu politycznego, o tyle jego aparat administracyjny jest związany szeregiem regulacji. W Polsce istnieją trzy podstawowe rodzaje regulacji, które dotyczą wynalazczości – przepisy patentowe, przepisy dotyczące wzorów przemysłowych oraz przepisy dotyczące ochrony odmian roślin. Przepisy z tych kategorii regulują ogólnie procedurę patentową, procedury przyznawania patentów i inne ważne kwestie związane z ochroną własności intelektualnej wynalazków.

Urząd Patentowy RP został utworzony 1 stycznia 1920 r. w ramach reformy administracji publicznej, przeprowadzonej przez nowe, niepodległe państwo polskie po prawie 100 latach pod obcymi rządami. W całym kraju powstały urzędy administracyjne, których zadaniem było zarządzanie reformą rolną który w tym czasie został przeprowadzony. Urząd Patentowy podlegał wówczas ministerstwu rolnictwa i do 1926 r. zgłoszenia patentowe były składane w Polskim Biurze Patentowym w Berlinie (Niemcy).

W 1935 r. uchwalono w Polsce ustawę o patentach na wynalazki, znakach towarowych i wzorach przemysłowych („Ustawa o wynalazczości”). Określała ona więzi prawne między osobami, które tworzą wynalazek lub dokonują jego zgłoszenia (wynalazcami), a osobami uprawnionymi do korzystania z tego wynalazku po jego opatentowaniu (licencjobiorcami), a także rodzaje wynalazków podlegających ochronie prawnej. Dlatego też ustawa ta jest uważana za jedną z podstawowych ustaw regulujących prawa własności intelektualnej w Polsce. Do 1 maja 2004 r. licencje udzielane były w drodze pisemnych umów lub ustnych oświadczeń składanych przed nie mniej niż dwóch świadków. Oznaczało to, że licencjobiorca miał swobodne prawo do patentu i mógł pozwalać osobom trzecim na korzystanie z niego bez zgody wynalazcy, także po jego rozwiązaniu lub wygaśnięciu.

Ustawa o ochronie odmian roślin została uchwalona w Polsce 17 października 1991 r., jako jedna z pierwszych ustaw regulujących ten rodzaj ochrony w naszym kraju. Aby złożyć wniosek o ochronę odmian roślin należy wyodrębnić z natury nową odmianę rośliny lub wyhodować ją przy użyciu uznanych metod, opisać ją i udowodnić, że odmiana ta posiada cechy odróżniające ją od innych znanych odmian. Okres ochrony odmian roślin wynosi maksymalnie 15 lat, choć czasami pojawiają się stwierdzenia, że dany chroniony zasób genetyczny roślin brał udział w badaniach i hodowli przez ponad 20 lat przed objęciem go ochroną.

W dniu 29 czerwca 2000 r. Sejm RP uchwalił ustawę o znakach towarowych i usługowych, która obecnie obowiązuje. Przewiduje ona nie tylko rejestrację znaków towarowych, ale także reguluje ochronę oznaczeń geograficznych (GDI) i szaty graficznej. Podstawową formą ochrony GDI jest tzw. znak wspólny – znak służący do odróżniania towarów lub usług pochodzących z określonego miejsca lub grupy miejsc posiadających wspólne cechy, przy czym zagraniczni zgłaszający mogą dokonywać zgłoszeń o ochronę GDI w ramach krajowych procedur dotyczących znaków towarowych. O ochronę można ubiegać się jednocześnie z wnioskiem o rejestrację znaku towarowego, co oznacza, że można go złożyć bez urzędowego odpisu decyzji zatwierdzającej znak.

Należy zaznaczyć, że tradycyjne Polskie prawo nie przewiduje żadnej ochrony oznaczenia „Polska Jakość”. Mianem tym określa się towary lub usługi wytworzone w Polsce, tj. przez polskich producentów, którzy są jednocześnie członkami Stowarzyszenia Polskich Producentów Wyrobów Spożywczych „Gwarantowane Tradycyjne Specjalności” („Stowarzyszenie”) i przestrzegają jego statutu. System ten jest więc znacznie prostszy niż ochrona znaku towarowego, gdyż wymaga jedynie rejestracji w specjalnym rejestrze prowadzonym przez Stowarzyszenie. Należy zaznaczyć, że właściciele znaków towarowych mają dostęp do tego rejestru, co ułatwia im sprawdzenie, czy wytwarzany przez nich produkt jest rzeczywiście produkowany w Polsce (zgodnie z kryteriami określonymi przez Stowarzyszenie), czy też pod kontrolą zagraniczną (z naruszeniem art. 2 ust. 1 ustawy o ochronie praw konsumentów) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (UPRP) został utworzony na mocy ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej, która rozwiązała Krajową Radę Własności Przemysłowej. Z dniem 1 lipca 2004 r. rozpoczął się w Polsce nowy etap w historii ochrony własności intelektualnej – zmiany w przepisach dotyczących znaków towarowych, ochrony odmian roślin i oznaczeń geograficznych. Najważniejsza zmiana dotyczy znaków towarowych: od tego dnia są one rejestrowane centralnie w UPRP, a nie jak dotychczas w różnych lokalnych urzędach zajmujących się rejestracją patentów. Oczekuje się, że wprowadzenie systemu centralnego stworzy bardziej jednolite warunki w poszczególnych okręgach sądowych i umożliwi szybsze rozpatrywanie zgłoszeń – średni czas rozpatrywania zgłoszeń znaków towarowych wynosi 12 miesięcy, a nie 24 miesiące, jeśli rozpatrywałyby je różne regionalne urzędy patentowe w całym kraju .

Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (UPRP) został utworzony na mocy ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej, która rozwiązała Krajową Radę Własności Przemysłowej. Z dniem 1 lipca 2004 r. rozpoczął się w Polsce nowy etap w historii ochrony własności intelektualnej – zmiany w przepisach dotyczących znaków towarowych, odmian roślin i oznaczeń geograficznych. Najważniejsza zmiana dotyczy znaków towarowych: od tej pory są one rejestrowane centralnie w Urzędzie Patentowym, a nie, jak dotychczas, w różnych lokalnych urzędach zajmujących się rejestracją patentów. Oczekuje się, że wprowadzenie systemu centralnego stworzy bardziej jednolite warunki w poszczególnych okręgach sądowych i umożliwi szybsze rozpatrywanie zgłoszeń.sądów powszechnych, tj. Urząd Patentowy nie wnosił samodzielnie spraw do sądów powszechnych ani nie zawierał z innymi stronami porozumień w sprawach związanych ze swoimi decyzjami.

Około 30% wszystkich nowych zgłoszeń dokonano w systemie madryckim (rejestracje międzynarodowe dokonane przez nierezydentów Polski), około 20% w systemie Porozumienia Nicejskiego (rejestracje międzynarodowe dokonane przez rezydentów Polski), a około 43% – w krajowym. Niewielki był również odsetek wniosków o przedłużenie, zmianę i unieważnienie – głównie z powodu braku wiedzy zagranicznych właścicieli znaków towarowych na temat polskiego ustawodawstwa i procedury; polscy przedsiębiorcy występowali jako powodowie w bardzo niewielu postępowaniach przed Urzędami Patentowymi i sądami powszechnymi (tylko ok. 1%). „Dzieje się tak, ponieważ wszystkim użytkownikom oferujemy bezpłatne porady prawne”,

System wygląda następująco: Polacy zgłaszający dokonują zgłoszeń w Urzędzie Patentowym i również corocznie otrzymują odpisy; później zgłaszają do Urzędu Patentowego, czy wyrażają zgodę na upublicznienie zapisów (np. jeśli raport z poszukiwań został dołączony przez konkurenta). Jeśli tak się nie stanie, a zgłoszenie nie zostało opublikowane przez trzy lata od daty zgłoszenia i nie ma uzasadnienia (np. ze względu na poufność), wówczas zostanie ono uznane za wycofane. Zgłaszający zagraniczni muszą dokonywać formalności za pośrednictwem pełnomocnika, który jest zarejestrowany w Urzędzie Patentowym – wynika to z faktu, że wszystkie czynności dokonywane przez nich na podstawie tych przepisów będą ważne, jeśli zostaną dokonane w Polsce oraz w języku zwyczajowo używanym w handlu międzynarodowym.

Urząd Patentowy RP zawarł kilka umów z zagranicznymi urzędami patentowymi, m.in:

Nowością w nowych przepisach o znakach towarowych jest to, że zgłaszający będą musieli wybrać pomiędzy systemem rejestracji opartym na używaniu a systemem rejestracji opartym na zamiarze używania – wyjaśnia Łukasz Pierzchała ze Związku Producentów Wyrobów Znakowanych „Żywność Polskiej Grupy Gourmets”. Do każdego wniosku składanego w ramach pierwszego systemu wnioskodawca musi przedstawić dokumenty potwierdzające, że jego produkt znajduje się już na na rynku pod zgłoszonym znakiem towarowym. Zgłoszenia takiego można dokonać w dowolnym momencie, natomiast zgłoszenia znaków opartych na zamiarze używania można dokonać dopiero po wprowadzeniu produktu do sprzedaży w Polsce lub po ustaleniu równoważnej daty pierwszego użycia w innym miejscu w Europie.

UPRP ogranicza się do badania i wydania decyzji o rejestracji (pozytywnej lub negatywnej). Właściciel znaku towarowego może sprzeciwić się zgłoszonemu do rejestru znakowi towarowemu wobec wniosku o rejestrację złożonego przez inny podmiot – będzie musiał wówczas podjąć postępowanie przed sądem powszechnym. Podobnie osoby trzecie mogą wystąpić do sądu o orzeczenie, że określone znaki towarowe nie powinny być rejestrowane, ponieważ są identyczne z wcześniejszymi znakami towarowymi już wpisanymi do rejestru, należą do osób trzecich, np . konkurentom, lub ponieważ wprowadzają w błąd. Inne strony mogą zwrócić się do sądu o unieważnienie istniejących znaków towarowych, jeżeli ich używanie ustało na okres dłuższy niż pięć lat lub jeżeli przypominają one wcześniejsze znaki powszechnie znane. Wreszcie, spory pomiędzy właścicielami znaków towarowych a osobami trzecimi mogą być również rozwiązywane indywidualnie w drodze negocjacji prowadzonych z pomocą adwokata specjalizującego się w prawie własności intelektualnej, który będzie pełnił rolę mediatora.

Procesy dotyczące zarejestrowanych znaków towarowych zakończyły się w ubiegłym roku decyzjami wydanymi przez Urząd Patentowy, który w około połowie spraw był zarówno powodem, jak i pozwanym. W pozostałych przypadkach występował w roli arbitra między skonfliktowanymi stronami lub po prostu pośredniczył w zawieraniu przez nie porozumień. Nie było natomiast procesów przed sądy powszechne.

Izba Rzeczników Patentowych reprezentowała dotychczas klientów w jednej sprawie o naruszenie praw patentowych, w której występowała w charakterze rzecznika patentowego pozwanego. Większość sporów dotyczących praw własności intelektualnej jest prowadzona przez naszych członków (rzeczników patentowych) samodzielnie, po czym kontaktują się oni z prawnikiem drugiej strony w celu wynegocjowania ugody. Jeśli nie uda się osiągnąć porozumienia, konieczne jest wszczęcie postępowania. Wówczas sąd orzeka, że strona naruszająca prawa własności intelektualnej powinna zaprzestać swojej działalności i naprawić wyrządzone szkody; jeśli nie podejmie działań lub nie zapłaci odszkodowania w ciągu 30 dni, sąd może zarządzić przymusowe wykonanie orzeczenia.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *